Życie bez franka? To możliwe!

Całkowita spłata kredytu frankowego nie stanowi przeszkody, gdy umowa jest nieważna lub która posiadała niedozwolone postanowienia umowne.

Kredyt indeksowany do waluty obcej (np. do CHF) jest kredytem, który jest udzielany wypłacany w złotych polskich, jednakże na dany dzień określony w umowie kredytu (np. dzień uruchomienia kredytu) kwota kapitału kredytu jest przeliczana na walutę obcą (np. na CHF), a każda rata kapitałowo – odsetkowa przeliczana jest następnie z waluty obcej na walutę polską i w ten sposób ustalana jest jej wysokość. Zmiany kursów walut w trakcie trwania umowy kredytu mają wpływ na wysokość kwoty zaciągniętego kredytu, jak również rat kapitałowo – odsetkowych.

Kredyt denominowany jest kredytem, którego wysokość została wyrażona w walucie obcej (np. CHF), natomiast kredytobiorcy wypłacana jest jego równowartość w złotych polskich po przeliczeniu kursu waluty według zasad wskazanych w umowie kredytu. Kredytobiorca dokonuje spłaty rat kapitałowo-odsetkowych również w walucie polskiej, po przeliczeniu według kursu wymiany walut na dany dzień (np. dzień spłaty). Zmiany kursów walut mogą spowodować, że kredytobiorca w chwili zawierania umowy nie wie, ile dokładnie otrzyma środków w złotych polskich.

Wyroku TSUE z 03.10.2019 r. w sprawie C-260/18 dotyczył umowy kredytu indeksowanego. TSUE stwierdził, że dopuszczalne jest, aby sąd krajowy, po stwierdzeniu nieuczciwego charakteru niektórych warunków umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej i oprocentowanego według stopy procentowej bezpośrednio powiązanej ze stopą międzybankową danej waluty, przyjął, zgodnie z prawem krajowym, że ta umowa nie może nadal obowiązywać bez takich warunków z tego powodu, że ich usunięcie spowodowałoby zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy.
Orzeczenia TSUE nie oznacza automatycznego unieważnienia umów albo przewalutowania kredytów, jednak ma znaczenie dla postępowań sądowych i konsumentów, których umowy zawierają klauzule niedozwolone.

Zgodnie z art. 3851 § 1 Kodeksu cywilnego postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta

Klauzula nr 3178 wpisana wobec Bank Millennium spółka akcyjna w Warszawie
Kredyt jest indeksowany do CHF/USD/EUR, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna CHF/USD/EUR według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku Millennium w dniu uruchomienia kredytu lub transzy.

Klauzula nr 3179 wpisana wobec Bank Millennium spółka akcyjna w Warszawie
W przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej kwota raty spłaty obliczona jest według kursu sprzedaży dewiz, obowiązującego w Banku na podstawie obowiązującej w Banku Tabeli Kursów Walut Obcych z dnia spłaty

Klauzula nr 5743 wpisana wobec BRE BANK Spółka Akcyjna w Warszawie
Raty kapitałowo-odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej BRE Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50

Klauzula nr 5622 wpisana wobec BRE BANK Spółka Akcyjna w Warszawie
Kredytobiorca zobowiązuje się dokonywać spłaty kredytu, w wysokościach i terminach podanych w Załączniku nr 1 do Umowy – kalendarzu spłat na rachunek Banku nr: 38 1710 0007 0000 0098 8086 7103 (decyduje data wpływu na rachunek Banku), które będą zaliczane w następującej kolejności: należne opłaty i prowizje, odsetki umowne, kapitał kredytu i odsetki karne. Kwoty wskazane w kalendarzu spłat podane są w walucie kredytu. Spłaty dokonywane będą przez Kredytobiorcę w złotych, po uprzednim przeliczeniu spłaty wg kursu GE Money Banku S.A. (kursu Banku). Kurs Banku jest to średni kurs złotego w stosunku do waluty kredytu opublikowany w danym dniu w prasie przez NBP, powiększony o zmienną marżę kursową Banku, która w dniu udzielenia kredytu wynosi 0,06. Marża kursowa może ulegać zmianom i jest uzależniona od rozpiętości kursów kupna i sprzedaży waluty kredytu na rynku walutowym.

Stwierdzenie nieważności umowy kredytu CHF możliwe jest, gdy postanowienia klauzule indeksacyjne w umowie są abuzywne. Umowa jest wówczas traktowana jakby jej od początku nie było, w związku z czym strony umowy winny rozliczyć swoje wzajemne świadczenia – kredytobiorca winien zwrócić nominalną kwotę otrzymanego kredytu, a bank – nienależne świadczenie w postaci spłaty poszczególnych rat kapitałowo – odsetkowych. W zakresie rozliczeń nieważnej umowy w praktyce pojawiły się dwa spsoby oparte na teorii dwóch kondycji i teorii salda. W przypadku pierwszej z nich roszczenia banku są od siebie niezależne, w związku z tym kredytobiorca może wystąpić z powództwem o stwierdzenie nieważności i zapłatę z tytułu uiszczonych na rzecz banku rat. W zakresie dotyczącym unieważnienia umów kredytu frankowego pojawiaj się jednak orzeczenia, w których sądy dokonują jej rozliczenia przy zastosowaniu, tzw. teorią salda, zgodnie z którą obowiązek zwrotu dotyczy tylko nadwyżki wartości świadczeń banku i kredytobiorcy, w związku z czym zobowiązana do zwrotu jest tylko strona, która uzyskała większą korzyść.

Odfrankowienie kredytu polega na stwierdzeniu bezskuteczności niedozwolonych postanowień umowy kredytowej dotyczących klauzuli indeksacyjnej. Umowa pozostaje ważna i w zasadzie obowiązuje w dalszym ciągu z uwzględnieniem ważnych postanowień umowy, jak liczba rat, wysokość oprocentowania, z tym, że kredyt we franku szwajcarskim zostanie przeliczony na złote polskie. Przewalutowanie kredytu może odnieść skutek polegający na zmniejszeniu wysokości poszczególnych rat w przyszłości oraz rozliczenia nadpłaty powstałej w związku z uiszczeniem rat dotychczasowych, którą bank powinien zwrócić.

W związku ze zmianą art. 118 Kodeksu cywilnego do roszczeń związanych z ratami spłaconymi po 9 lipca 2018 r. obowiązuje 6-letni termin przedawnienia. W stosunku do roszczeń konsumentów wobec banków przed tą datą zastosowanie będzie miał 10-letni okres przedawnienia. Bieg terminu przedawnienia można przerwać wnosząc do sądu wniosek o zawezwanie do próby ugodowej lub pozew do sądu.