Pytania i odpowiedzi

Kredyt indeksowany a denominowany

Kredyt indeksowany do waluty obcej (np. do CHF) jest kredytem, który jest udzielany wypłacany w złotych polskich, jednakże na dany dzień określony w umowie kredytu (np. dzień uruchomienia kredytu) kwota kapitału kredytu jest przeliczana na walutę obcą (np. na CHF), a każda rata kapitałowo – odsetkowa przeliczana jest następnie z waluty obcej na walutę polską i w ten sposób ustalana jest jej wysokość. Zmiany kursów walut w trakcie trwania umowy kredytu mają wpływ na wysokość kwoty zaciągniętego kredytu, jak również rat kapitałowo – odsetkowych.

Kredyt denominowany jest kredytem, którego wysokość została wyrażona w walucie obcej (np. CHF), natomiast kredytobiorcy wypłacana jest jego równowartość w złotych polskich po przeliczeniu kursu waluty według zasad wskazanych w umowie kredytu. Kredytobiorca dokonuje spłaty rat kapitałowo-odsetkowych również w walucie polskiej, po przeliczeniu według kursu wymiany walut na dany dzień (np. dzień spłaty). Zmiany kursów walut mogą spowodować, że kredytobiorca w chwili zawierania umowy nie wie, ile dokładnie otrzyma środków w złotych polskich.

Skutki wyroku TSUE C-260/18

Wyroku TSUE z 03.10.2019 r. w sprawie C-260/18 dotyczył umowy kredytu indeksowanego. TSUE stwierdził, że dopuszczalne jest, aby sąd krajowy, po stwierdzeniu nieuczciwego charakteru niektórych warunków umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej i oprocentowanego według stopy procentowej bezpośrednio powiązanej ze stopą międzybankową danej waluty, przyjął, zgodnie z prawem krajowym, że ta umowa nie może nadal obowiązywać bez takich warunków z tego powodu, że ich usunięcie spowodowałoby zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy.
Orzeczenia TSUE nie oznacza automatycznego unieważnienia umów albo przewalutowania kredytów, jednak ma znaczenie dla postępowań sądowych i konsumentów, których umowy zawierają klauzule niedozwolone.

Co to są klauzule abuzywne

Zgodnie z art. 3851 § 1 Kodeksu cywilnego postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta

Przykładowe klauzule niedozwolone

Klauzula nr 3178 wpisana wobec Bank Millennium spółka akcyjna w Warszawie
Kredyt jest indeksowany do CHF/USD/EUR, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna CHF/USD/EUR według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku Millennium w dniu uruchomienia kredytu lub transzy.

Klauzula nr 3179 wpisana wobec Bank Millennium spółka akcyjna w Warszawie
W przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej kwota raty spłaty obliczona jest według kursu sprzedaży dewiz, obowiązującego w Banku na podstawie obowiązującej w Banku Tabeli Kursów Walut Obcych z dnia spłaty

Klauzula nr 5743 wpisana wobec BRE BANK Spółka Akcyjna w Warszawie
Raty kapitałowo-odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej BRE Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50

Klauzula nr 5622 wpisana wobec BRE BANK Spółka Akcyjna w Warszawie
Kredytobiorca zobowiązuje się dokonywać spłaty kredytu, w wysokościach i terminach podanych w Załączniku nr 1 do Umowy – kalendarzu spłat na rachunek Banku nr: 38 1710 0007 0000 0098 8086 7103 (decyduje data wpływu na rachunek Banku), które będą zaliczane w następującej kolejności: należne opłaty i prowizje, odsetki umowne, kapitał kredytu i odsetki karne. Kwoty wskazane w kalendarzu spłat podane są w walucie kredytu. Spłaty dokonywane będą przez Kredytobiorcę w złotych, po uprzednim przeliczeniu spłaty wg kursu GE Money Banku S.A. (kursu Banku). Kurs Banku jest to średni kurs złotego w stosunku do waluty kredytu opublikowany w danym dniu w prasie przez NBP, powiększony o zmienną marżę kursową Banku, która w dniu udzielenia kredytu wynosi 0,06. Marża kursowa może ulegać zmianom i jest uzależniona od rozpiętości kursów kupna i sprzedaży waluty kredytu na rynku walutowym.

Unieważnienie kredytu „frankowego”

Stwierdzenie nieważności umowy kredytu CHF możliwe jest, gdy postanowienia klauzule indeksacyjne w umowie są abuzywne. Umowa jest wówczas traktowana jakby jej od początku nie było, w związku z czym strony umowy winny rozliczyć swoje wzajemne świadczenia – kredytobiorca winien zwrócić nominalną kwotę otrzymanego kredytu, a bank – nienależne świadczenie w postaci spłaty poszczególnych rat kapitałowo – odsetkowych. W zakresie rozliczeń nieważnej umowy w praktyce pojawiły się dwa spsoby oparte na teorii dwóch kondycji i teorii salda. W przypadku pierwszej z nich roszczenia banku są od siebie niezależne, w związku z tym kredytobiorca może wystąpić z powództwem o stwierdzenie nieważności i zapłatę z tytułu uiszczonych na rzecz banku rat. W zakresie dotyczącym unieważnienia umów kredytu frankowego pojawiaj się jednak orzeczenia, w których sądy dokonują jej rozliczenia przy zastosowaniu, tzw. teorią salda, zgodnie z którą obowiązek zwrotu dotyczy tylko nadwyżki wartości świadczeń banku i kredytobiorcy, w związku z czym zobowiązana do zwrotu jest tylko strona, która uzyskała większą korzyść.

„Odfrankowienie” umowy kredytu

Odfrankowienie kredytu polega na stwierdzeniu bezskuteczności niedozwolonych postanowień umowy kredytowej dotyczących klauzuli indeksacyjnej. Umowa pozostaje ważna i w zasadzie obowiązuje w dalszym ciągu z uwzględnieniem ważnych postanowień umowy, jak liczba rat, wysokość oprocentowania, z tym, że kredyt we franku szwajcarskim zostanie przeliczony na złote polskie. Przewalutowanie kredytu może odnieść skutek polegający na zmniejszeniu wysokości poszczególnych rat w przyszłości oraz rozliczenia nadpłaty powstałej w związku z uiszczeniem rat dotychczasowych, którą bank powinien zwrócić.

Spłacony kredyt a dochodzenie roszczeń

Całkowita spłata kredytu frankowego nie stanowi przeszkody, gdy umowa jest nieważna lub która posiadała niedozwolone postanowienia umowne.

Przedawnienie roszczeń

W związku ze zmianą art. 118 Kodeksu cywilnego do roszczeń związanych z ratami spłaconymi po 9 lipca 2018 r. obowiązuje 6-letni termin przedawnienia. W stosunku do roszczeń konsumentów wobec banków przed tą datą zastosowanie będzie miał 10-letni okres przedawnienia. Bieg terminu przedawnienia można przerwać wnosząc do sądu wniosek o zawezwanie do próby ugodowej lub pozew do sądu.